Ang Kaligirang Pangkasaysayan ng Pilipinas ay nagbibigay ng malalim na pag-unawa sa ating bayan at mga karanasan ng ating mga ninuno. Sa artikulong ito, tatalakayin natin ang iba’t ibang yugto ng kasaysayan ng Pilipinas, mula sa sinaunang panahon ng mga katutubo, pananakop ng mga Kastila at Amerikano, panahon ng mga Hapones, hanggang sa makamit ang kasarinlan at ang pag-unlad ng bansa sa kasalukuyan. Sa pamamagitan ng pag-aaral sa kasaysayan ng Pilipinas, mas mauunawaan natin ang ating pinagmulan, pagkakakilanlan, at kung paano ito nakaimpluwensya sa paghubog ng ating bansa at mamamayan.
Mga Nilalaman
- Kaligirang Pangkasaysayan ng Pilipinas (Buod)
- Kaligirang Pangkasaysayan ng Pilipinas (Long Version)
- Mga kaugnay na aralin
Kaligirang Pangkasaysayan ng Pilipinas (Buod)
Sa gitna ng Karagatang Pasipiko, matatagpuan ang isang bansang hinubog ng mahigit sa 7,100 na mga pulo, at tinatayang 100 milyong mamamayan na nagmula sa iba’t ibang lahi at kultura. Ang bansang ito ay walang iba kundi ang Pilipinas, na kilala rin bilang “Perlas ng Silanganan” na matatagpuan sa kontinente ng Asya. Ang mayamang kasaysayan ng Pilipinas ay nagmula sa sinaunang kabihasnan ng mga katutubo, sa panahon ng pananakop ng mga Kastila at Amerikano, at sa kasalukuyang panahon ng kasarinlan at modernisasyon.
Ang mga unang mamamayan ng Pilipinas ay pinaniniwalaang mga Indones, Malay, at mga Negrito na mga mangangaso at mangingisda na naglakbay mula sa Timog-Silangang Asya papuntang Pilipinas gamit ang mga tulay na lupa. Sila ang mga pangunahing nilalang na nagpatuloy ng sining at panitikan sa bansa, kasama na ang mga pasalitang sining tulad ng mga bulong, tugmang-bayan, bugtong, epiko, salawikain, awiting-bayan, kwentong-bayan, alamat, mito, at mga katutubong sayaw at mga ritwal na isinagawa ng mga babaylan. Sa kabila ng paglipas ng panahon, nagpatuloy ang pag-unlad ng mga kultura at sibilisasyon ng mga katutubo, kabilang na ang mga kulturang Ifugao, Maranao, T’boli, at marami pang iba.
Noong Marso 16, 1521, dumating sa Pilipinas si Ferdinand Magellan na nagdala ng panahong Kastila. Sa loob ng mahigit tatlong siglo, pinamayani ng mga Kastila ang Pilipinas. Nagdulot ito ng malaking pagbabago sa lipunan, kultura, at relihiyon ng mga Pilipino. Sa kabila ng kanilang pananakop, hindi napigilan ang mga Pilipino na mag-alsa at ipaglaban ang kanilang kalayaan. Ang mga pangalan tulad nina Dagohoy, Diego Silang, at Gabriela Silang ay ilan lamang sa mga naunang kilalang nag-aklas laban sa mga Kastila.
Sa gitna ng patuloy na mga pang-aabuso at diskriminasyon ng mga Kastila, ang mga Pilipino ay nagsimulang sumulat ng mga rebolusyonaryong panitikan. Ang La Solidaridad, isang pahayagang propagandista, ay isinilang noong 1889, na naglalayong ipabatid ang masamang kalagayan ng bansa sa ilalim ng pamumuno ng mga Kastila. Ang ating pambansang bayani, si Dr. Jose P. Rizal, ang sumulat ng mga nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo, na nag-inspire sa mga rebolusyonaryong Pilipino na mag-aklas laban sa mga Kastila.
Pagkatapos ng Himagsikang Pilipino, sumunod ang Digmaang Pilipino-Amerikano. Ito ang nagdulot ng panibagong pananakop, ngayon naman ay mula sa mga Amerikano, na nag-impluwensya sa edukasyon, gobyerno, at ekonomiya ng Pilipinas. Sa kabila ng lahat ng ito, hindi nawala ang esensya ng kulturang Pilipino. Sa pagsusumikap ng mga mamamayan, nanatili at patuloy na naipapasa ang mga tradisyon at kultura ng bansa.
Noong 1941, dumanas ang Pilipinas ng panibagong hamon sa kasaysayan nang simulan ng mga Hapones ang kanilang pananakop. Ang panahong ito ay puno ng kahirapan para sa mga Pilipino. Naranasan nila ang iba’t ibang uri ng paghihirap tulad ng gutom, pang-aabuso, at iba pang uri ng karahasan. Sa kabila ng malaking pinsala at pagkawasak na idinulot ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, naging matatag ang mga Pilipino at itinuring ang kanilang laban para sa kalayaan bilang isang mahalagang bahagi ng kanilang kasaysayan.
Ang petsang Hulyo 4, 1946, ay isang makasaysayang araw para sa mga Pilipino. Ito ang araw na kung saan opisyal na naging malaya ang Pilipinas mula sa Amerika at itinatag ang Republika ng Pilipinas. Mula noon, nagpatuloy ang pag-usad ng Pilipinas sa ilalim ng pamumuno ng iba’t ibang Pangulo, na bawat isa ay may kanya-kanyang ambag sa pagpapaunlad ng bansa. Mula nang makuha ang kasarinlan, maraming pagbabago sa lipunan at ekonomiya ang nangyari sa Pilipinas, kabilang na ang mga reporma sa edukasyon, pagtatag ng mga industriya, at pagpapaunlad ng turismo.
Ang kasaysayan ng Pilipinas ay hindi lamang isang koleksyon ng mga pangyayari mula sa nakaraan, ito rin ay isang gabay tungo sa ating kasalukuyan at kinabukasan. Ang mga aral na ating natutunan mula sa mga pagkakamali at tagumpay ng nakaraan ay maaaring magsilbing gabay sa ating mga desisyon at kilos ngayon. Sa pamamagitan ng pag-unawa sa ating kasaysayan, mas nauunawaan natin kung bakit tayo nasa kinalalagyan natin ngayon. At higit sa lahat, ang mga kuwento ng ating mga bayani at ang kanilang sakripisyo para sa kalayaan at katarungan ay nagbibigay sa atin ng inspirasyon na patuloy na maglingkod at mag-ambag sa pag-unlad ng ating bansa.
Kaligirang Pangkasaysayan ng Pilipinas (Long Version)
Ang Pilipinas, na tinaguriang “Perlas ng Silanganan” at matatagpuan sa kontinente ng Asya, ay isang bansang napapalibutan ng Karagatang Pasipiko na mayroong higit sa 7,100 na mga pulo na tahanan ng higit sa 100 milyong mamamayan na may iba’t ibang lahi at kultura. Saanmang sulok ng bansa, makikita ang mga yaman ng ating kasaysayan na nagmula sa sinaunang kabihasnan ng mga katutubo, sa panahon ng pananakop ng mga Kastila at Amerikano, at sa kasalukuyang panahon ng kasarinlan at modernisasyon.
Panahon ng mga Katutubo
Unang mamamayan sa Pilipinas
Sinasabing bago pa man dumating ang mga Kastila, mayroon nang sibilisasyon ang ating mga ninuno. Ang unang mamamayan sa Pilipinas ay pinaniniwalaang mga Indones, Malay, at mga Negrito. Sila ay mga mangangaso at mangingisda na nagbiyahe mula sa Timog-Silangang Asya papuntang Pilipinas sa pamamagitan ng mga tulay na lupa.
Pag-unlad ng mga kultura at sibilisasyon
Bago pa man ang pagdating ng mga dayuhang mananakop, ang mga unang Pilipino ay mayroon nang sariling sining at panitikan. Kabilang sa kanilang panitikan ang mga pasalitang sining na tulad ng mga bulong, tugmang-bayan, bugtong, epiko, salawikain at awiting-bayan na ipinahayag sa anyong patula. Meron din silang mga kwentong-bayan, alamat at mito na inihahayag sa prosa o tuluyan, at mga katutubong sayaw at mga ritwal na isinagawa ng mga babaylan, na itinuturing na pinakaunang anyo ng dula sa Pilipinas. Ang mga panitikang ito ay ipinapasa mula sa isang henerasyon patungo sa susunod na henerasyon sa pamamagitan ng pasalita o oral tradition. Mayroon din silang mga panitikan na nakaukit o nasusulat sa mga matitibay na piraso ng kawayan, kahoy at makinis na bato.
Sa paglipas ng panahon, nagpatuloy ang pag-unlad ng mga kultura at sibilisasyon ng mga katutubo. Ang mga ito ay kinabibilangan ng mga kultura ng Ifugao, Maranao, T’boli, at marami pang iba.
Panahon ng mga Kastila
Pagdating ni Ferdinand Magellan
Noong Marso 16, 1521, dumating si Ferdinand Magellan sa Pilipinas. Ito ang nagpasimula ng Panahon ng mga Kastila. Layunin daw ng mga kastila na palaganapin ang kristyanismo sa bansa.
Kolonyalismong Espanyol
Sa loob ng mahigit tatlong siglo, umiral ang kolonyalismong Espanyol sa Pilipinas. Ito ay nagdulot ng malaking pagbabago sa lipunan, kultura, at relihiyon ng mga Pilipino.
Mga pag-aalsa laban sa mga Kastila
Sa kabila ng kolonyalismong Espanyol, nagkaroon ng iba’t ibang pag-aalsa ang mga Pilipino. Ang mga naunang nag-alsa ay kinabibilangan nina Dagohoy, Diego Silang, at Gabriela Silang.
Makalipas ang ilan pang mga taon at dahil na rin sa matinding pang-aabuso, diskriminasyon, at pang-aalipin ng mga Kastila sa mga Pilipino, nag-alsa ang ilan pang mga Pilipino na hindi na tumanggap sa pamamahala ng mga prayle at mga Kastila.
Sa panahong ito, ang mga Pilipino ay nagsimulang sumulat ng mga rebolusyonaryong panitikan. Isinilang ang mga pahayagang propagandista, na pinangunahan ng La Solidaridad noong 1889. Ang layunin ng La Solidaridad ay “matamo ang pagbabagong kailangan ng bansang bilang tugon sa kalagayang panlipunan at pang- ekonomiya, maisiwalat ang malubhang kalagayan ng bansa sa ilalim ng pamamalakat ng mga Kastila at upang pairalin ang kalayaan at demokrasya”.
Dahil sa mahigpit na pamahalaan, ang mga manunulat ay nagtago sa ilalim ng iba’t ibang pen names upang maprotektahan ang kanilang mga sarili laban sa mapangmataas na mga Kastila at patuloy na makapagsulat. Ang ating pambansang bayani, si Dr. Jose P. Rizal, na ang pen name ay Laong Laan, ay naging bahagi ng pahayagang La Solidaridad. Siya rin ang sumulat ng mga nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo, na unang inilimbag at inilathala sa Espanya at naging inspirasyon sa mga rebolusyonaryong Pilipino na mag-aklas laban sa mga Kastila.
Bukod kay Rizal, ang mga bayaning sina Marcelo H. Del Pilar, Graciano Lopez-Jaena, Antonio Luna, Mariano Ponce, Pedro Serrano Laktaw, Emilio Jacinto, Apolinario Mabini, at marami pang iba ay nag-ambag din sa panitikan ng Pilipinas. Sina Andres Bonifacio, Emilio Aguinaldo, at iba pa na kasapi ng Katipunan ang ilan lamang sa mga kilalang bayani at personalidad sa panahon ng pagpapatalsik sa mga Kastila sa bansa.
Panahon ng mga Amerikano
Digmaang Pilipino-Amerikano
Pagkatapos ng Himagsikang Pilipino, sumunod ang Digmaang Pilipino-Amerikano. Ito ay nagresulta sa pagkakasakop ng Amerika sa Pilipinas.
Pananakop ng mga Amerikano
Ang pananakop ng mga Amerikano ay nagdulot ng malalim na impluwensya sa edukasyon, gobyerno, at ekonomiya ng Pilipinas.
Pananatili ng Kulturang Pilipino
Sa kabila ng pananakop ng mga Amerikano na tumagal ng mahigit apat na dekada, napanatili ng mga Pilipino ang kanilang kultura. Patuloy silang nanatiling matatag at nagpatuloy sa pagpapalaganap ng kanilang tradisyon at kultura.
Panahon ng mga Hapon
Pananakop ng mga Hapones
Noong 1941, nagsimula ang pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas. Ito ay nagdulot ng matinding kahirapan sa mga Pilipino.
Paghihirap ng mga Pilipino
Sa panahon ng pananakop ng mga Hapones, naranasan ng mga Pilipino ang iba’t ibang uri ng paghihirap tulad ng gutom, pang-aabuso, at iba pang uri ng karahasan.
Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay nagdulot ng malaking pinsala at pagkawasak sa Pilipinas. Sa kabila nito, naging matatag ang mga Pilipino at naging bahagi ng kanilang kasaysayan ang kanilang laban para sa kalayaan.
Kasarinlan ng Pilipinas
Pagtatag ng Republika ng Pilipinas
Noong Hulyo 4, 1946, opisyal na naging malaya ang Pilipinas mula sa Amerika at itinatag ang Republika ng Pilipinas. Ito ang simula ng bagong yugto ng kasaysayan ng Pilipinas.
Mga Pangulo ng Pilipinas
Mula noong 1946, maraming Pangulo ng Pilipinas ang naglingkod sa bansa. Ang bawat isa ay may kanya-kanyang ambag sa pagpapaunlad ng bansa.
Mga pagbabago sa lipunan at ekonomiya
Mula nang makuha ang kasarinlan, maraming pagbabago sa lipunan at ekonomiya ang nangyari sa Pilipinas. Ito ay kinabibilangan ng mga reporma sa edukasyon, pagtatag ng mga industriya, at pagpapaunlad ng turismo.
Pagpapahalaga sa Kasaysayan ng Pilipinas
Matuto sa mga aral ng nakaraan
Ang kasaysayan ng Pilipinas ay puno ng mga aral na magagamit natin sa kasalukuyan. Ang mga pagkakamali at tagumpay ng nakaraan ay maaaring magsilbing gabay sa ating mga desisyon at kilos ngayon.
Maunawaan ang ating kasalukuyan
Ang kasaysayan ay nagbibigay ng konteksto sa ating kasalukuyan. Sa pamamagitan ng pag-unawa sa ating nakaraan, mas nauunawaan natin kung bakit tayo nasa kinalalagyan natin ngayon.
Magkaroon ng inspirasyon sa pag-unlad ng ating bansa
Ang mga kuwento ng ating mga bayani at ang kanilang sakripisyo para sa kalayaan at katarungan ay nagbibigay sa atin ng inspirasyon na patuloy na maglingkod at mag-ambag sa pag-unlad ng ating bansa.
Sa paglalakbay natin sa kaligirang pangkasaysayan ng Pilipinas, napagtanto natin ang kahalagahan ng pagkilala sa ating pinagmulan at pagpapahalaga sa mga aral na ating nakuha sa bawat yugto ng kasaysayan. Ang ating kasaysayan ay hindi lamang isang koleksyon ng mga pangyayari, kundi isang mahalagang sangkap sa paghubog ng ating pagkakakilanlan bilang mga Pilipino. Ito ay nagpapaalala sa atin ng ating mga tagumpay, sakripisyo, at mga pagkakamali na maaari nating gamitin bilang gabay sa ating pagharap sa hinaharap.
Sa huli, ang pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas ay hindi lamang tungkol sa pagbabalik-tanaw, kundi sa paghahanda para sa mas maganda at mas matatag na kinabukasan. Ibahagi ang artikulong ito sa iyong mga kaibigan, kaklase, at sa iba upang mas marami pang mga Pilipino ang magkaroon ng kaalaman sa ating mahalagang kasaysayan.
Maaari mo itong i-share sa iyong mga social media account. I-click lamang ang share button na makikita sa iyong screen.
Mga kaugnay na aralin
Kaligirang Pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo
Talambuhay ni Jose Rizal: Ang Pambansang Bayani ng Pilipinas
Talambuhay ni Andres Bonifacio: Ang Ama ng Rebolusyong Pilipino
Talambuhay ni Emilio Aguinaldo: Ang Unang Pangulo ng Pilipinas
Talambuhay ni Manuel L. Quezon: Ang Ikalawang Pangulo ng Pilipinas
Talambuhay ni Apolinario Mabini: Ang Utak ng Rebolusyon
Talambuhay ni Francisco Balagtas: Ang Prinsipe ng Manunulang Tagalog
Talambuhay ni Manny Pacquiao: Ang Pambansang Kamao ng Pilipinas